Công nghệ XR là gì? Ứng Dụng Thực Tế Đầy Hấp Dẫn

Công nghệ XR là gì? Tại sao lại nói  Công nghệ XR là công nghệ tiên tiến nhất, mang đến trải nghiệm tương tác đột phá cho khách hàng. Hãy cùng mình khám phá ứng dụng của XR trong giáo dục, y tế, marketing và nhiều lĩnh vực khác để hiểu rõ hơn về tiềm năng vô hạn của công nghệ này nhé.

Công nghệ XR là gì?

Công nghệ XR hay còn được gọi là Extended reality là một loại công nghệ thực tế ảo bao gồm tất cả đặc điểm của các loại công nghệ thực tế ảo khác như virtual reality (VR), augmented reality (AR) và mixed reality (MR) (1). Công nghệ này giúp cho người dùng có thể khám phá thế giới bằng cách kết hợp giữa thực (real) và ảo (virtual) thông qua các thành phần 3D và hàng loạt các trải nghiệm cảm xúc khác nhau (như sờ, ngửi và cảm nhận). 

Cho đến ngày nay công nghệ XR là công nghệ thực tế ảo tiên tiến nhất, sở hữu tất cả các ưu điểm của các loai nghệ thực tế trước đó như AR, VR hay MR. 

Các thiết bị công nghệ XR là gì? 

Như đã nói ở trên, thuật ngữ công nghệ XR là một thuật ngữ bao hàm cả về tính chất của augmented reality (AR) và virtual reality (VR). Vì vậy, loại thiết bị công nghệ XR sẽ phụ thuộc vào loại XR (AR hay VR) và mức độ thực tế ảo như thế nào để đòi hỏi phải có phần mềm chuyên dụng và thiết bị phần cứng tương ứng. Ví dụ: 

• Nếu là công nghệ XR -AR: các thiết bị thường được sử dụng như head-mounted displays, smartphones – tablet-based, holographic, or smart glasses. Thêm vào đó, Microsoft trước đây đã cho ra đời thiết bị Hololens và được hãng đánh giá là thiết bị “Mixed Reality” gần giống với công nghệ XR nhất. Đây là một loại kính thông minh có khả năng hiển thị các hình ảnh số và thông tin trực tiếp lên mắt người dùng, kết hợp chúng với thế giới thực để tạo ra trải nghiệm tương tác. HoloLens có khả năng tích hợp các hình ảnh 3D và thông tin số vào môi trường xung quanh người dùng, cho phép họ tương tác với các đối tượng ảo trong không gian thực, tuy nhiên thiết bị này chỉ dừng lại ở công nghệ AR.
• Nếu là công nghệ XR-VR: có thể là phần cứng Head-Mounted Displays (HMDs) như Meta Quest Pro hoặc immersive VR như Google cardboard
• Tuy nhiên vào năm 2023, Apple cho ra mắt thiết bị Apple vision pro cho phép người dùng sử dụng cùng trên một thiết bị có thể chuyển đổi giữa thực (AR) và ảo (VR). Apple Vision Pro sử dụng công nghệ thực tế mở rộng (XR – Extended Reality), kết hợp cả thực tế ảo (VR – Virtual Reality) và thực tế tăng cường (AR – Augmented Reality). Tức là , XR cho phép người dùng trải nghiệm môi trường ảo hoàn toàn (VR) hoặc kết hợp các đối tượng ảo với thế giới thực (AR). Bản pro bổ sung tính năng cảm biến LiDAR. Nó được sử dụng để đo khoảng cách và tạo bản đồ 3D của môi trường xung quanh, giúp tích hợp chính xác các đối tượng ảo vào thế giới thực. Thiết bị này còn sử dụng tính năng Digital Crown. Tương tự như trên Apple Watch, Digital Crown trên Vision Pro cho phép người dùng dễ dàng chuyển đổi giữa các chế độ AR và VR. 

Sự khác biệt giữa XR AR và VR 

Một số nhà khoa học cho rằng điểm tương đồng giữa VR và AR là cả hai thiết bị đều phải xử lý các vật thể ảo. Sự khác biệt giữa VR và AR là :

• mức độ hòa nhập từ góc nhìn của người dùng. Cụ thể hơn với VR, người dùng hoàn toàn đắm chìm trong môi trường ảo, trong khi với AR, phần lớn những gì người dùng nhìn thấy vẫn là thế giới thực (2) 
• môi trường tương tác. VR cung cấp một môi trường hoàn toàn ảo nơi người dùng có thể tương tác với các vật thể mô phỏng. AR bổ sung cho thế giới thực các yếu tố ảo, cho phép người dùng tương tác với cả vật thể thực và ảo. MR kết hợp các đối tượng thực và ảo, cho phép người dùng tương tác đồng thời với cả hai.
• phần cứng được sử dụng. VR thường yêu cầu HMD chuyên dụng và các thiết bị theo dõi để có trải nghiệm hoàn toàn sống động. Bạn có thể trải nghiệm AR bằng điện thoại thông minh, máy tính bảng hoặc kính AR chuyên dụng. Các thiết bị MR thường sử dụng cảm biến và camera tiên tiến để phát hiện và tương tác với thế giới thực
• trường hợp sử dụng. VR thường được sử dụng để chơi game, mô phỏng đào tạo và tham quan ảo. AR tìm thấy các ứng dụng trong các lĩnh vực như giáo dục, điều hướng và trực quan hóa dữ liệu. MR thường được sử dụng trong thiết kế công nghiệp, kiến ​​trúc và môi trường làm việc hợp tác.

Đặc điểm của công nghệ XR là gì? 

Sự xuất hiện của công nghệ XR đã cho phép người dùng trải nghiệm cảm giác hiện diện (presence) trong môi trường ảo như thể chúng là thật. Bằng cách làm mờ ranh giới giữa thế giới vật lý và thế giới được kích thích bằng kỹ thuật số, công nghệ XR tạo ra cảm giác đắm chìm đồng thời nâng cao tính chân thực của trải nghiệm ảo. Vì vậy, sự chìm đắm (immersion) và hiện diện (presence) là hai đặc điểm liên quan chặt chẽ của công nghệ XR. 

Lợi ích của công nghệ XR 

Công nghệ XR (Extended Reality) là sự kết hợp của thực tế ảo (VR – Virtual Reality), thực tế tăng cường (AR – Augmented Reality), và thực tế hỗn hợp (MR – Mixed Reality). Đây là một bước đột phá trong công nghệ, mang đến những trải nghiệm tương tác mới lạ và đầy hứa hẹn.

1.Tối Ưu Hóa Trải Nghiệm Người Dùng

• Tương Tác Tự Nhiên: Sử dụng cử chỉ tay, giọng nói, và ánh mắt để điều khiển các đối tượng ảo.
• Trải Nghiệm Đa Dạng: Từ việc tham gia vào các trò chơi VR đến việc thực hiện các buổi đào tạo AR

2. Đem lại cảm xúc cho cả 5 giác quan 

Thiết bị XR (Extended Reality) hiện đại đang tiến rất gần đến việc tạo ra trải nghiệm toàn diện cho cả 5 giác quan của con người bao gồm thị giác – thính giác – xúc giác – khứu giác – vị giác, mặc dù vẫn còn một số giới hạn nhất định.

• Thị giác: Hình ảnh 3D chân thực. Các thiết bị XR như HoloLens hay Apple Vision Pro cung cấp hình ảnh 3D với độ phân giải cao, tạo ra môi trường ảo sống động.
• Thính giác: Âm thanh không gian (Spatial Audio). Công nghệ này giúp tạo ra âm thanh 3D, cho phép người dùng xác định vị trí của các nguồn âm thanh trong không gian ảo.
• Xúc giác: Phản hồi rung (Haptic Feedback). Một số thiết bị XR sử dụng công nghệ phản hồi rung để mô phỏng cảm giác chạm. Thêm vào đó, Các thiết bị này còn được trang bị găng tay cho phép người dùng cảm nhận bề mặt và độ cứng của các vật thể ảo.
• Khứu Giác: Một số hệ thống XR đã bắt đầu tích hợp thiết bị phát mùi để tạo trải nghiệm khứu giác.
• Vị giác (Taste Technology). Đây là lĩnh vực còn rất mới và ít phát triển. Một số nghiên cứu đang được tiến hành để tạo ra các thiết bị có thể mô phỏng cảm giác vị giác.

Ứng dụng của công nghệ XR là gì trong các lĩnh vực 

Công nghệ XR (Extended Reality) đang mở ra nhiều cơ hội mới và thay đổi cách chúng ta tương tác với thế giới trong nhiều lĩnh vực khác nhau.

1.Giáo dục 

Học sinh và sinh viên có thể tham gia vào các lớp học ảo, khám phá các hiện tượng khoa học, lịch sử và địa lý thông qua môi trường 3D sống động. Đặc biệt trong lĩnh vực đào tạo quân sự và y tế, công nghiệp sử dụng XR để mô phỏng các tình huống nguy hiểm hoặc phức tạp, giúp học viên rèn luyện kỹ năng trong môi trường an toàn.

2. Y tế 

Bác sĩ phẫu thuật sử dụng AR để xem các lớp cấu trúc giải phẫu bên trong cơ thể bệnh nhân trong khi thực hiện phẫu thuật, tăng độ chính xác và an toàn. Đồng thời, Các bác sĩ có thể sử dụng XR để xem các mô hình 3D của cơ quan nội tạng, giúp chẩn đoán và lập kế hoạch điều trị tốt hơn.

3.Thương mại điện tử và bán lẻ 

Công nghệ XR cho phép khách hàng có thể xem và thử các sản phẩm trong không gian ảo trước khi quyết định mua, chẳng hạn như thử đồ nội thất trong phòng khách hoặc xem quần áo trên mô hình ảo. Thêm vào đó, Các ứng dụng AR cũng cho phép khách hàng nhận được gợi ý sản phẩm phù hợp với sở thích và nhu cầu cá nhân.

4.Marketing 

Quảng cáo AR cho phép người dùng tương tác với các yếu tố trong quảng cáo thông qua điện thoại di động. Ví dụ, Snapchat và Instagram cung cấp các bộ lọc AR để thương hiệu tạo ra những trải nghiệm độc đáo cho khách hàng. Hoặc, Khách hàng có thể sử dụng ứng dụng AR để xem sản phẩm như đồ nội thất, quần áo hay mỹ phẩm trong không gian thực của họ. Ví dụ, IKEA Place cho phép người dùng thử đặt đồ nội thất trong nhà mình trước khi mua.

Hoặc thông qua các công nghệ XR, các thương hiệu có thể theo đuổi chiến lược gamification marketing, đặc biệt trên các không gian ảo như metaverse. Thông qua các hoạt động gamification-based marketing, thương hiệu có thể gia tăng tương tác với khách hàng, từ đó nâng cao brand engagement, brand involvement hoặc thậm chí là brand love (3). 

5. Du lịch 

Các video quảng cáo VR 360 độ cho phép khách hàng khám phá sản phẩm hoặc dịch vụ trong môi trường ảo. Ví dụ, các hãng du lịch có thể tạo video VR 360 độ về các điểm đến để khách hàng trải nghiệm trước khi đặt tour. Hoặc thậm chí sâu xa hơn là công nghệ XR có thể giúp phát triển du lịch bền vững vì thông qua VR, khách du lịch có thể thực hiện “việc du lịch ảo trên nền tảng metaverse” thay vì việc đi du lịch vật lý. Điều này có thể giúp làm giảm lượng khí thải CO2 thông qua các hoạt động du lịch như di chuyển và ăn uống. 

Các nguồn tham khảo cho bài viết: 

(1) Rauschnabel, P. A., Felix, R., Hinsch, C., Shahab, H., & Alt, F. (2022). What is XR? Towards a framework for augmented and virtual reality. Computers in human behavior, 133, 107289

(2) Guo, Q., Zhu, D., Li, F., Wang, X., & Shu, Y. (2024). Tourists’ adoption of extended reality technologies: a MetaAnalytical structural equation modeling. Journal of Hospitality & Tourism Research, 48(3), 450-463

(3) Arya, V., Sambyal, R., Sharma, A., & Dwivedi, Y. K. (2024). Brands are calling your AVATAR in Metaverse–A study to explore XR‐based gamification marketing activities & consumer‐based brand equity in virtual world. Journal of Consumer Behaviour, 23(2), 556-585